У нашых хатніх калекцыях пераважная частка фотаздымкаў – пазітывы і негатывы – датуюцца 20м стагоддзем. Каб ведаць, як ахоўваць старыя фатаграфіі, патрэбны асноўныя веды пра найбольш папулярныя фотатэхнікі.

ЧОРНА-БЕЛЫЯ АДБIТКI
Моцныя. Звычайна акрамя частатковага высерабрэння яны не самазнішчаюцца. Серабро ў рэакцыі з кіслародам дае эфект высерабрэння. Гэты натуральны спосаб старэння, ня трэба спрабаваць пачысціць такія здымкі хатнімі спосабамі – гэта характэрныя рысы старой фатаграфіі.

КАЛЯРОВЫЯ АДБIТКI
Маюць кароткі век, асабліва ў хатніх умовах. Размешчаныя ў фотаальбомах, часта пад плёнкай яны знішчаюцца. Калі каляровыя фатаграфіі пачынаюць мяняць ці губляць колер варта іх адсканаваць і ў прафесійнай фоталабараторыі ці зрабіць лічбавы адбітак.

НЕГАТЫВЫ
У хатніх калекцыях можна знайсці шкляныя негатывы і негатывы на плёнках са штучнага матэрыялу (нітрацэлюлоза, ацэтылюлоза, поліэстэр).

Шкляныя негатывы выкарыстоўваліся з другой паловы 19га стагоддзя да прыкладна другой паловы 20га стагоддзя. Падчас захоўвання такога віду негатываў важна, каб кожная пласціна была запакаваная ў асобны кавалак паперы, найлепш безкіслотнай. Шкляныя негатывы павінны быць перастаўленыя вертыкальна (у малой групе, да 10 штук, іх можна пакласці гарызантальна).

Нітрацэлюлозныя негатывы/нітра выкарыстоўваліся ад пачатку 20га стагоддзя да прыкладна 1950-1955 гадоў. Калі ў вас ёсць даваенныя негатывы, то хутчэй за ўсё яны адносяцца да віду нітра. Гэты від негатыва пасля некалькіх дзясяткаў гадоў раскладаецца. Негатывы, якія ўжо пачалі распадацца, трэба аддзяліць ад іншых, паколькі яны выдзяляюць таксічныя газы.

Ацэтылцэлюлозныя негатывы/ацэтат – пачалі ўжывацца яшчэ ў 30х гадах 20га стагоддзя, але выкарыстоўвацца ў вялікіх маштабах сталі прыкладна з 1950 года. Ацэтылцэлюлозныя негатывы надзейныя, але з цягам часу таксама самазнішчацца. Калі праглядаючы негатывы будзе адчувальны пах воцату, то гэта азначае, што працэс дэградацыі негатываў ужо пачаўся. У такім выпадку неабходна хутка адсканаваць негатыў, запакаваць яго ў паперу і ізаляваць ад іншых негатываў.

Фатаграфіі захоўвайце ў вокладках зробленых са спецыяльнай безкіслотнай паперы, ці ў вокладках, зробленых з поліэстаравых ці поліэтыленавых матэрыялаў (павінен быць сертыфікат РАТ). Кожны з гэтых спосабаў мае свае станоўчыя і адмоўныя бакі, таму таксама цяжка адназначна рэкамендаваць канкрэтны матэрыял. Кожны пазітыў павінен быць запакаваны асобна.

Пазітывы можна запакоўваць трыма спосабамі. Кожны пазітыў павінен быць запакаваны асобна.

Папера – у выгляду вокладкі, падыдзе ў выпадку невялікага фармату. Павінен быць сертыфікат РАТ – гэта папера з рэзервовай шчолачнасцю, якая тармазіць працэс акіслення. Гэта традыцыйны, недарагі, дастаткова бяспечны спосаб захоўвання. Але запакаваныя фатаграфіі не бачныя карыстальнікам, таму на вокладцы алоўкам трэба запісаць галоўную інфармацыю пра фатаграфію, такую як: аўтар, назва, дата, парадкавы нумар. Дзякуючы гэтаму пошук будзе прасцейшым.

Поліэстар – трэба выкарыстоўваць гэтак званыя Melinex ці Mylar. Гэты від упакоўкі зручны ў тых выпадках, калі фатаграфіі часта паказваюцца, ці калі нам патрэбны лёгкі доступ да інфармацыі. На такой вокладцы інфармацыю можна напісаць спецыяльным маркерам (безалкагольным, перманентным).

Паспарту – найбольш адпаведны і бяспечны спосаб захоўвання фотаздымкаў (асабліва мастацкіх), якія часта выкарыстоўваюцца ў музеях. Дзякуючы яму да фатаграфіі не дакранаюцца рукамі, можна захоўваць розныя фарматы ў каробках аднаго памеру. Фатаграфіі ў такіх аправах адразу гатовыя для выставаў. Гэта дарагі спосаб, які вымае працы спецыяліста і займае шмат месца. Варта выкарыстаць паспарту прынамсі для самых каштоўных аб'ектаў калекцыі.

Ёсць некалькі відаў каробак, прыдатных для захоўвання:
- з роўнага кардону з баваўнянага валакна. Іх галоўны плюс – гэта бяспечны матэрыял і нізкая цана. На жаль, іх нязручна адкрываць;
- каробкі з роўнага кардону з металічнымі элементамі – іх выпускаюць у ЗША, але даступныя ў Германіі;
- каробкі з бескіслотнага гафрыраванага кардону. Яны лёгкія, іх зручна адкрываць, цвёрдыя, але даражэйшыя, чым каробкі з роўнага кардону. Іх трэба замаўляць у Германіі ці Нідэрландах;
- пераплётныя каробкі – робяцца на заказ, найчасцей кансерватарамі буйных музеяў ці бібліятэк. Яны павінны быць зробленыя з кіслотнага кардону, склееныя адпаведным клеем (нельга, каб гэта быў таксічны клей), аформленыя палатном. Гэта вельмі добрыя каробкі, але дарагія і цяжкія. Калі для іх вытворчасці выкарыстаны неадпаведны клей, то яны могуць быць нават шкоднымі для фатаграфіі. Іх можна замовіць за мяжой, напрыклад, у Францыі.

Калі ў вас ёсць старыя фотаальбомы, то не трэба выразаць, ці самастойна адклейваць фатаграфіі. Каб абмежаваць знішчэнне фотаздымкаў у альбоме можна кожную старонку альбома перакласці аркушамі (бескіслотнай баваўнянай паперы). Кожны альбом трэба схаваць у асобную каробку. Замаўляючы такую каробку трэба памятаць, што яе памеры павінны быць большыя з кожнага боку прыкладна на сантыметр, каб альбом можна было свабодна класці і вымаць.

Фотаздымкі што ляжаць асобна спакуйце ў новы фотаальбом. Але нельга ўкладваць фатаграфіі ў альбом з магнітнымі клейкімі старонкамі, або з пластыкавымі кішэнямі. Трэба выбіраць класічныя фотаальбомы прафесійнай фірмы.